Seminaria i ich cele


Seminaria

 

Seminarium to w świetle szkół wyższych najbardziej charakterystyczna forma kształcenia akademickiego. Dzieje się tak za sprawą celów stawianych tym zajęciom, mającym pobudzać do czynnego myślenia, uzupełniać i utrwalać wiedzę studentów oraz przygotowywać ich do samodzielnej pracy.  Są bogatsze od zwykłych zajęć o wiedze i rozwijanie zainteresowań przez studenta, bo zalicza się do nich bowiem kształtowanie umiejętności, dostrzeganie problemów naukowych, dyskutowanie oraz przedstawiania cudzych i własnych poglądów  naukowych. Jest to między innymi poznanie metod badawczych, techniki prac naukowej oraz literatury, która pozwala w pisaniu i redagowanie tekstów naukowych. Jednak tego typu zajęcia wymagają pełnej dobrowolności w wyborze, bliskiej współpracy z profesorem oraz wzajemne zaufanie.

Ważnym rodzajem seminariów jest taki, który przygotowuję nas do napisania pracy dyplomowej, nazywane inaczej seminarium magisterskim lub dyplomowym. Stosuje się taka nazwę dlatego aby wyróżnić je od innych rodzajów seminarium, które miedzy czasie mogą być prowadzone w harmonogramie. Np. seminarium kursowe, poprzedzające seminarium dyplomowe.

 

Cele seminariów

 

Niewątpliwie za najważniejszy cel seminarium dyplomowego należy uznać zapewnienie studentom specjalizacji w wybranej dyscyplinie zawodowej oraz stworzenie możliwie optymalnych warunków do napisania pracy dyplomowej..

Seminaria dyplomowe organizowane są w dwóch ostatnich semestrach na studiach licencjackich oraz trzech-czterech na studiach magisterskich. Dłuższy okres trwania seminariów dyplomowych spotykamy w programach kierunków studiów,  które mają charakter eksperymentalny.

Zajęcia seminaryjne odbywają się zazwyczaj w kilku- lub kilkunastoosobo­wych grupach (8-15). Mogą też w nich uczestniczyć studenci zainteresowań: tematyką seminarium, a także większe grono pracowników naukowych (np. pra­cownicy instytutu, katedry lub zakładu zajmującego się problemami związanym, tematycznie z przedmiotem seminarium). Pozwala to korzystać z uwag i do­świadczeń liczniejszego zespołu współseminarzystów oraz nauczycieli akade­mickich podczas przygotowywania pracy magisterskiej. Poszerzenie uczestnic­twa w zajęciach seminaryjnych jest szczególnie korzystne wtedy, gdy temat se­minarium jest złożony, stwarza to wtedy możliwo­ści wszechstronnej wymiany doświadczeń i udzielania pomocy studentom piszą­cym  prace dyplomowe czy magisterskie.

Studenci uczęszczający na seminaria dyplomowe na ogół mają już dostatecz­ny zasób wiedzy teoretycznej do napisania pracy, ale bez odpowiednio zorgani­zowanej stałej pomocy promotora nie mogliby tego zadania zrealizować. Semi­naria dyplomowe stwarzają warunki do kierowania przez promotora realizacją prac dyplomowych i do jej bieżącej kontroli. Dają jednocześnie możliwość zor­ganizowania stałego kontaktu seminarzystów z promotorem.

Seminaria dyplomowe są wykorzystywane przede wszystkim do omawiania i dyskutowania wszystkich spraw związanych z przygotowywaniem pracy magi­sterskiej. Kierowanie pracami magisterskimi i dyplomowymi stanowi istotę se­minariów dyplomowych i może być sprawnie realizowane wtedy, gdy w ich przebieg zaangażowani są zarówno pracownicy naukowi, jak i studenci. Do speł­nienia zadań, konieczne są konse­kwencja i zdyscyplinowanie w realizacji przyjętego programu seminarium. Nie­stety, studenci nie zawsze chcą zrozumieć, że w przyszłości sami będą ponosić skutki swej wcześniejszej nierozwagi i niedostatecznej współpracy z promotorem.

Podstawowym warunkiem właściwego przebiegu seminarium dyplomowego i zakończenia go terminową oraz pomyślną obroną prac jest wzajemne zaufanie i zrozumienie uczestników grupy seminaryjnej i pracownika naukowego sprawującego nad nią opiekę. Atmosfera wzajemnego zaufania jest bardziej potrzebna aniżeli w innych formach zajęć dydaktycznych.

Pracownicy naukowi prowadzący seminaria dyplomowe są współodpowie­dzialni za jakość prac magisterskich czy dyplomowych. Czasem jednak pełnienie funkcji promotora jest utrudnione na skutek unikania przez studentów kontaktów czy też z powodu obaw przed przyznaniem się do trudności napotykanych w to­ku realizacji pracy. Aby przeszkody te pokonać, potrzebne jest to co wcześniej zostało powiedziane, zaufanie i odpowiedzialność.. Trzeba jednak przy tym zaznaczyć, że wszelkie obawy i zahamowania występujące u studentów są nieuzasadnione, gdyż z pisaniem pracy, mającej charakter pracy naukowej, mają do czynienia po raz pierwszy, więc ze zrozumiałych względów nie mogą być do tego przygotowani. Z tych też względów studenci powin­ni szczerze, bezpośrednio i szczegółowo przedstawiać swoje trudności promoto­rowi, aby ułatwić mu kierowanie pracą magisterską, a sobie zapewnić dobre wypracowanie oddane w terminie.

Seminaria dyplomowe należą dla do najtrudniejszych zajęć dydaktycznych za­równo dla prowadzących je nauczycieli akademickich, jak i dla studentów. Należą do przedmiotów najdłużej realizowanych w trakcie studiów. Przebieg seminarium dyplomowego wpływa na jakość pracy magister­skiej, co z kolei wpływa na końcową ocenę studiów, umieszczaną na dyplomie. Trudności wynikają też z braku wzorcowych rozwiązań w zakresie prowadzenia seminariów oraz ze względu na konieczność odrębnego traktowa­nia przez nauczycieli akademickich różnych dyscyplin i przedmiotów specjalizacyjnych, a także tematów opracowywanych przez poszczególnych studentów nawet jeśli tematy te są podobne.

Seminarium dyplomowe ma charakter zajęć konsultacyjnych polegających głównie na doradzaniu oraz krytyce sposobu prowadzenia przez studentów prac naukowych.

Podział na grupy seminaryjne następuje na różnych latach studiów, w zależ­ności od kierunku. Najlepszą metodą doboru grup seminaryjnych jest dobrowolny zapis studentów na listy, po wcześniejszym podaniu do wiadomości studen­tom wykazu osób prowadzących w danym roku seminaria oraz zakresu tematycznego seminarium. Konieczne jest przy tym zachowanie właściwej liczebności grup seminaryjnych. Grupy zbyt małe wręcz uniemożliwiają prowadzenie seminarium, gdyż nie jest w nich mo­żliwe samokształcenie zespołowe, w grupach zaś zbyt licznych trudne są progra­mowanie zajęć i realizacja programu.

Przyjmuje się, że optymalna liczba seminarzystów w grupie wynosi 8-15. Pod­czas ustalania tematyki seminariów dyplomowych oraz liczebności grup seminaryj­nych powinno się uwzględniać nie tylko zainteresowania studentów, ale także po­trzeby gospodarki narodowej, które wpływają na możliwość zatrudnienia absolwen­tów. Zasady tworzenia grup seminaryjnych najczęściej ustalają rady wydziałów.

Seminaria dyplomowe przyczyniają się do pogłębienia wiedzy studentów oraz do wytworzenia nawyku samodzielnego rozwiązywania zagadnień. Uczest­nik seminarium z biegiem czasu sam zaczyna dostrzegać konieczność systematy­cznego kształcenia i uaktualniania swej wiedzy. W trakcie zajęć seminaryjnych studenci zdobywają świadomość, że nie wystarcza mechaniczna znajomość fa­któw i zagadnień, konieczne jest bowiem przede wszystkim nabycie umiejętno­ści omawiania, odkrywania i kojarzenia faktów, szukania współzależności i wy­ciągania wniosków. Nie można przy tym w sposób jednoznaczny określić drogi do tego rodzaju umiejętności, nie można też podać recepty na napisanie dobrej pracy magisterskiej. Dyplomant musi przez cały czas zdawać sobie sprawę z te­go, że rola promotora sprowadza się do poradnictwa, krytyki i pomocy w zała­twianiu spraw organizacyjnych związanych z badaniami i zbieraniem materia­łów. Student sam decyduje o swym rozwoju naukowym, a praca dyplomowa jest tego udokumentowaniem i nikt jej za niego nie wykona. Nie wystarczą więc same podręczniki, konsultacje oraz pomoc promotora, jeżeli nie ma własnych chęci i woli.

Na ogół wiedza zdobywana na seminarium jest trwalsza i głębsza, ze względu na aktywną postawę jego uczestników, a także osobiste zainteresowanie tematami oraz odpowiedni już stopień osiągniętej dojrzałości umysłowej. Trzeba jednak podkreślić, że osiągnięcie ce­lów dydaktycznych seminarium zależy od odpowiedzialności, pomysłowości, energii i zdyscyplinowania jego uczestników.